Wat houdt welbevinden voor iemand in, hoe kunnen we daar komen en daarop aansluiten? Prof. dr. Debby Gerritsen praat hierover met CCE (Centrum voor Consultatie en Expertise).
Interview Debby Gerritsen: "Iedereen verdient een mooie laatste tijd"
Bij CCE vinden we het belangrijk om de inhoud van het onderzoeksprogramma samen met het veld vorm te geven. Daarom hebben we een wetenschappelijke klankbordgroep die meedenkt over de inhoud en hoe we dat doen. In deze interview serie maken we kennis met de leden van die klankbordgroep. Dit keer: Debby Gerritsen.
Prof. dr. Debby Gerritsen is ouderenpsycholoog en hoogleraar Welbevinden in de langdurige zorg bij de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde van het Radboud UMC. Zij vindt dat ouderen recht hebben op een mooie laatste tijd. De positieve blik op moeilijke situaties heeft zij gemeen met CCE.
Debby Gerritsen werkt al langer samen met CCE en toen ze voor de klankbordgroep werd gevraagd, hoefde ze daar niet lang over na te denken: “CCE wilde zijn onderzoeksbeleid concretiseren en ik wilde daar graag over meedenken, met name omdat dat beleid zo multidisciplinair is ingestoken. Dat je met mensen uit de psychiatrie, jeugdsector, gehandicaptensector en de VVT (verzorging, verpleging en thuiszorg, red.) tot één agenda komt, vind ik mooi.”
Debby Gerritsen / Ouderenpsycholoog en hoogleraar welbevinden in de langdurige zorg, Radboudumc, UKON
Iedereen uit balans
Debby heeft veel onderzoek gedaan in de VVT en weet hoe er in die branche wordt gewerkt door verschillende disciplines. Ook heeft ze veel expertise op het gebied van gedrag en welbevinden van cliënten. “De VVT heeft vaak te maken met complexe en soms zelfs compleet vastgelopen situaties rondom gedrag. Dan staat het welbevinden van alle betrokkenen onder druk. Het probleemgedrag, zoals dat wordt genoemd, is vaak een teken van een behoefte van iemand. Dat gedrag is voor ons niet altijd te begrijpen en verstorend, ook voor de partner, verzorgers en andere bewoners. Het kan iedereen uit balans brengen. Ik breng bij CCE onder meer mijn expertise in op het gebied van het meten van aspecten van welbevinden bij bewoners die zelf niet meer kunnen vertellen hoe het met hen gaat. In zo’n situatie heb ik een tweesporenbeleid: Wat houdt welbevinden voor iemand in, hoe kunnen we daar komen en daarop aansluiten? Aan de andere kant is er in zo’n situatie vaak van alles aan de hand; daar moet een antwoord op komen. Hoe gaan we daar een weg in vinden met elkaar? Dat is precies hoe CCE probleemsituaties ook benadert: het uiteindelijke doel is dat mensen zich zo goed mogelijk voelen, niet alleen de cliënten maar ook de omgeving.”
"Wat houdt welbevinden voor iemand in, hoe kunnen we daar komen en daarop aansluiten?" - Debby Gerritsen
Nuttig en onderscheidend
Debby stelt dat je ook moet kijken naar wie er precies op de specifieke afdelingen voor mensen met zeer ernstig probleemgedrag van een verpleeghuis zitten, naar de vaardigheden van de mensen die voor hen zorgen en wat een succesvolle behandeling is voor deze mensen. Ook gedrag in brede zin, zoals gedrag dat voortkomt uit apathie en depressie, is hierbij belangrijk. “Als onderzoeker wil ik weten welke interventies we kunnen bieden, maar het gaat ook om het opsporen ervan: hebben we iedereen in het vizier en wat hebben we dan te bieden? Naast behandeling en opsporing van problemen zijn we ook bezig met empowerment en welbevinden. Wat zijn belangrijke behoeften van mensen waar we bij moeten aansluiten? Het gaat erom dat mensen comfortabel zijn en dat dagactiviteiten passen bij hun behoeften. Affectie, ergens bij horen, je nuttig maken en je onderscheiden van anderen zijn net zo belangrijk. Die twee laatste zaken hebben de laatste jaren meer aandacht in de sector. Ze zijn belangrijk voor de identiteit van mensen. Dat zie je gelukkig steeds meer terug in kwaliteitskaders en beleidsdocumenten. Ook mensen in het verpleeghuis willen zich nuttig voelen.”
Samenwerking
“Ik vind dat de groep cliënten in een verpleeghuis het verdient om een mooie laatste tijd te hebben” En een ander belangrijk aspect in het bieden van een goed leven aan bewoners, is interdisciplinair samenwerken, zo stelt Debby. “We hebben de mogelijkheden om goede zorg te bieden. Als je ziet waar dat niet lukt, heeft dat vaak met samenwerking te maken. Dat is een interessante uitdaging en het is fijn dat CCE een rol kan spelen als dat vast loopt. In een consultatie betrekt CCE bij een complexe vraag vaak een arts en psycholoog, zodat expertise wordt gebundeld om een team meer handvatten te bieden.” Ook biedt CCE verschillende expertiseproducten aan over dit thema, zoals bijvoorbeeld het boek: Gedragen – Mensgericht samenwerken rondom dementie (waar Debby een hoofdstuk voor schreef, red.) zodat je zelf aan de slag kunt.
Positieve kijk
Momenteel werkt Debby samen met CCE aan een onderzoek naar video-interventies, waarbij men samen kijkt naar moeilijke situaties. Die interventie richt zich op de positieve kant: wat gaat er goed en wat zou je kunnen uitbouwen zodat men moeilijke situaties beter het hoofd kan bieden. Debby: “We kijken niet naar wat iemand verkeerd doet, maar naar wat soepel gaat om daarvan te leren – een positief perspectief. Want ook in moeilijke en ingewikkelde situaties gaan er dingen goed! Mensen zijn geneigd snel te zien wat er mis gaat, maar met een beetje hulp met een positieve blik kijken werkt vaak veel beter om te leren.”
Debby voegt hieraan toe dat ze merkt dat het tegenwoordig bij het invoeren van zorgvernieuwing in de kern vaak over ‘tijd’ gaat. “Efficiëntie is vaak het doel. En ik snap ook wel dat je als team weinig oog hebt voor nieuwe interventies, als het niet eens lukt om iedereen voor de middag uit bed te helpen. Onder meer door mijn werk bij het UKON (Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen, red.), waar we veel toegepast onderzoek doen, weet ik wat belemmerende en faciliterende factoren bij innovaties en in het creëren van draagvlak. Het is moeilijk om bestaande werkwijzen te veranderen – CCE ziet dat ook in consultaties. Ik ben blij dat ik als lid van de wetenschappelijke klankbordgroep expertise en kennis uit de VVT kan toevoegen over hoe je teams kunt ondersteunen en innovaties kunt implementeren en evalueren.
Colofon
Redactie: Mariëtte Baks
Eindredactie: CCE | Centrum voor Consultatie en Expertise