Samen in Actie bij Apathie

Samen in Actie bij Apathie
Ongeveer de helft van de mensen met dementie krijgt te maken met apathie. Apathie is te herkennen aan verlies van initiatief en afname van spontaan gedrag, het minder uiten van emoties en minder interesse hebben in activiteiten en sociaal contact. Apathie heeft gevolgen voor de zelfstandigheid, gezondheid, het risico op overlijden en de kwaliteit van leven. Een zinvolle dag invulling kan bijdragen aan het welbevinden. Maar voor mensen met apathie is dit moeilijk: ze hebben anderen nodig om dit te realiseren. Omgaan met apathie bij mensen met dementie kan bovendien lastig zijn voor naasten en zorgverlener.

De SABA materialen

Om omgaan met apathie in de praktijk te ondersteunen zijn er verschillende materialen ontwikkeld (bekijk bovenstaand filmpje voor de korte uitleg over het project en de materialen):

• Een folder voor naasten, vrijwilligers of medewerkers wonen en welzijn, over wat apathie is en hoe je het kunt opmerken.
• Een animatie over wat apathie is, wat de gevolgen zijn voor het contact met elkaar en hoe je er mee om kunt gaan.
• Het Plezierige Activiteiten Plan Apathie(PAP-A), waarmee naasten en zorg/welzijnsmedewerkers samen afspreken hoe ze apathie voor een individuele bewoner gaan onderbreken.
• Een Activiteitenblad Apathie: een lijst met voorbeelden van activiteiten die je samen met bewoners kunt doen om apathie te onderbreken.
• Een Praatplaat Apathie als gespreksleidsraad voor zorgverleners om apathie op te merken, te onderzoeken en te onderbreken.
• Een Handreiking Bewonersbespreking: waarmee medewerkers zorg en welzijn –samen met de psycholoog in gesprek gaan over apathie bij een bewoner met dementie.
• Een e-module ‘Wat is apathie?’: een interactieve thema-les om de kennis over apathie te vergroten.
• Een e-module ’Actieve Tijd‘ met informatie en praktische tips om contact te maken met mensen met dementie en apathie en om samen activiteiten te ondernemen.
• De PowerPoint presentatie ‘Organisatie Wijs’ om SABA in een organisatie te introduceren en te presenteren aan een project- of managementteam of aan een deelnemende afdeling.
• De handreiking implementatie, ontwikkeld op basis van praktijkervaringen. De handreiking bevat handvatten om SABA in een organisatie in te voeren.
• Het overzicht implementatie strategieën kan een organisatie ondersteunen om gerichte implementatie strategieën te kiezen om aan de slag gaat met de implementatie van SABA.

Totstandkoming en financiering
SABA is ontwikkeld in een actieonderzoek: bewoners, naasten, en zorgmedewerkers van de zorgorganisaties Archipel en de Zorgboog hadden een grote rol. In interviews en groepsgesprekken is in kaart gebracht wat er moeilijk is in het omgaan met apathie bij mensen met dementie en wat helpend is. Gezamenlijk hebben we een eerste versie van SABA ontwikkeld, getest, geëvalueerd en aangepast tot de huidige versie. Wil je meer informatie over de totstandkoming? Kijk dan op de projectpagina van SABA.

Het project is ontwikkeld en uitgevoerd door drs. Hanneke Nijsten (UKON, Archipel), dr. Annette Plouvier (UKON), dr. Martin Smalbrugge (Amsterdam UMC), dr. Roeslan Leontjevas (Open Universiteit), prof. dr. Raymond Koopmans (UKON) en prof. dr. Debby Gerritsen (UKON) ZonMw en Alzheimer-Nederland hebben het project gefinancierd.